Seksualność u dzieci - dlaczego warto o tym rozmawiać?
Edukacja seksualna zwłaszcza kierowana do najmłodszych budzi w Polsce mieszane uczucia. Ma zarówno swoich zwolenników, jak i przeciwników, ale na pewno wobec tego tematu nikt nie przechodzi obojętnie. Nie pomaga też scena polityczna, która chętnie wykorzystuje ten wdzięczny do podziału ludzi temat. Jednak czy osoby, które zabierają głos w dyskusji mają pojęcie na czym edukacja seksualna dzieci polega?
Do rozmowy na temat edukacji seksualnej wśród dzieci zaprosiliśmy prof. dr hab. n. med. Zbigniew Lew-Starowicz, kierownika Zakładu Seksuologii Medycznej i Psychoterapii CMKP.
Od kiedy dzieci interesują się swoim ciałem?
- Od wieku przedszkolnego, to to już jest wiadomo. Wiemy to dzięki obserwacjom, zresztą były również robione badania w przedszkolach z zastosowaniem kamer. To wiemy, że wiek przedszkolny to jest pierwszy okres takiego jawnego zainteresowania własnym ciałem.
Jakie braki ma model edukacji seksualnej w polskich szkołach? Jak pan ocenia poziom edukacji seksualnej dostępny w publicznych szkołach?
- W Polsce w ogóle nie ma edukacji seksualnej w szkołach. To jest wychowanie do życia w zakonie. Mówię tak trochę ironicznie, ale ja to zaraz podbuduję. Zacząłem ironicznie, ale zaraz by mnie mogli ciągać po Sądach za niesławienie, więc ja to udowodnię. Byłem kiedyś na liście recenzentów na liście Ministerstwa Edukacji. Dostałem książkę do recenzji, wychowanie do życia w rodzinie. Dałem bardzo dobą recenzję, same wysokie noty. Fantastyczna książka, tylko na końcu napisałem, że to jest podręcznik pomocny do nauki religii. To nie chcieli mi zapłacić. To jeszcze raz wysłałem, że to jest bardzo dobry podręcznik do katechezy. W skrócie tak to widzę.
Czemu służy prawidłowa i rzetelna edukacja seksualna?
- Celem edukacji jest zdrowie seksualne. Edukacja ma cel prozdrowotny. Dzięki edukacji wychowujemy daną osobę w kierunku zdrowia seksualnego, które jest rozumiane jako nie tylko brak zaburzeń, ale to jest prawidłowy rozwój psychoseksualny, to jest pozytywne nastawienie do seksualności człowieka, to zdolność tworzenia udanych związków, to jest cieszenie się tą sferą seksualną i pozytywna samoocena w roli partnera. Można powiedzieć, że same zdrowe rzeczy. I temu służy ta edukacja, żeby w jej następstwie było takie wyposażenie. To tak jak na przykład dawniej, podam taki przykład. Dawniej było coś takiego jak wiano. Jak zawierano małżeństwo, to było wiano, czyli odpowiednie przygotowanie. To edukacja seksualna jest takim wianem do dorosłości w zakresie życia seksualnego, tworzenia relacji. Dzięki edukacji można uniknąć zaburzeń seksualnych albo im przeciwdziałać albo je umiejętnie rozwiązywać.
Czy edukacja seksualna to deprawacja seksualna i demoralizacja?
- Edukacja seksualna ma znaczenie prozdrowotne. Jeżeli edukacja seksualna kogoś demoralizuje to coś z tym człowiekiem jest nie tak. Tak trzeba to powiedzieć. To tak jak Papież Franciszek powiedział jeżeli spowiednik zaczyna dokładnie wypytywać petenta o sprawy seksu, to powinien pójść do psychiatry. Tak samo jeśli chodzi o edukacje seksualną doszukiwać się w niej demoralizacji jest dla mnie nie pojęte. Nie mogę wykluczyć, że za edukację seksualną może się wziąć osoba patologiczna, np. pedofil. Znałem taki przypadek. Pedofil organizował latem kolonie dla dzieci. Wielu pedofilów lubi dzieci, to te kolonie były świetnie prowadzone, w sensie organizacyjnym, to był dobry organizator. Tam zaspokajał swoje potrzeby i tam też edukował. Mamy do czynienia z patologiczną edukacją w wykonaniu pedofila, ale zakładamy, że edukacją seksualną zajmuje się profesjonalista.
Dlaczego edukacja seksualna dzieci jest tak ważna?
- Rozwój psychoseksualny opiera się najpierw na tym fundamencie wczesnego wieku i tu są te pierwsze mechanizmy rozwojowe, tu powstaje mapa miłości. Tu się tworzą nasze role, męskie, kobiece partnerskie. Tu są pierwsze modele seksualności, po tym jak rodzice okazują sobie uczucia. To jest matryca przyszłych związków uczuciowych. To jest fundament.
Na czym polega edukacja seksualna dzieci?
- Udzielanie odpowiedzi na ich wszystkie pytania. To jest priorytet. Dzieci już w wieku przedszkolnym są ciekawe i zadają pytania. Ważne jest udzielanie odpowiedzi na pytania, a następnie odpowiednie zachowania, odpowiednie reakcje przy pewnych zachowaniach dzieci. Na przykład dziecko w wieku przedszkolnym zaczyna się masturbować, rodzice powinni wiedzieć dlaczego. Czy dlatego, że ma owsiki czy dlatego, że musi zredukować stan pewnego napięcia psychicznego czy dlatego, że odkryło miejsce przyjemności, miejsce przyjemne, to jest ważne. Rodzice powinni reagować spokojnie, nie karać, nie koncentrować się na tym. Tylko to widzą, reagują spokojnie. Powinni to widzieć i wiedzieć dlaczego. Jeśli jest to infekcja, to do specjalisty. Jeżeli jest to wynik pewnego napięcia to skąd to dziecko ma, czy nie ma bodźców, czy coś przeżywa, no to idziemy w tą stronę. Ale jeżeli odkryło w swoim ciele miejsce przyjemne no to nic się złego nie stanie. Jeśli samo masturbowanie to do niczego złego nie prowadzi. Natomiast jeżeli by się okazało, że jest to stałe pobudzanie, to trzeba pomyśleć co z tym zrobić. To jest też wychowanie kolejny przykład, tak samo jak reagowanie na to w jaki sposób dziecko traktuje przedstawicieli swojej drugiej płci. Czy przejawia jakieś tam wrogie czy przyjazne, no to jakoś się w to ingeruje. Na przykład chłopcy nie biją dziewczynek. W życiu codziennym stale obserwujemy takie zachowania dzieci, na to odpowiednio reagujemy. Wychowanie powinno mieć charakter ciągły. Nie na zasadzie, że od czasu do czasu siadamy i robi się wykłady dzieciom, bo to jest bez sensu. Jeżeli od wieku przedszkolnego będziemy mieli taką relacje z dziećmi to jak dorośnie i będzie miało problemy czy pytania to przyjdzie.
Dlaczego zdaniem profesora budzi ona kontrowersję?
- Mam dobrą i złą wersję. Zła wersja jest taka, że można wyżywać się w polityce na tak łatwym temacie. Bo na przykład jeśli jest się nie kompetentnym w zakresie spraw gospodarczych czy innych, a tu się można łatwo wyżyć. Tu można gadać, występować w mediach, będą zapraszać, będą wywiady, będzie szum medialny. Bo na to są odpowiednie reakcje i o to chodzi. W wyniku nie kompetencji na swoim stanowisku i tyle. Gdyby na temat edukacji seksualnej wypowiadał się poseł czy senator, który skończył wyższe studia pedagogiczne czy który jest psychologiem no to by inaczej mówił. No, ale kto to mówi? Co to są za specjaliści. W tej dziedzinie to nie są specjaliści. I to jest ta zła wiadomość, a dobra wiadomość jest taka, że nie mają pojęcia na czym polega edukacja seksualna, bo usłyszeli piąte przez dziesiąte. Napuścili ich na te standardy WHO, które w trzech zdaniach budzą tego typu kontrowersje. Czyli wylali dziecko z kąpielą, bo standardy WHO to nie jest dogmat to nie jest narzucony nam jakiś kodeks postępowania, tylko to jest propozycja edukacyjna, a kraje sobie z tego wybierają to co uznają za potrzebne, cenne i tyle. To jest pewna propozycja. Wiadomo, że w Polsce żaden seksuolog nie uczyłby dzieci masturbacji i na pewno żaden seksuolog dzieciakom w wieku przedszkolnym nie pokazywałby banana jako członka i nie pokazywałby jak się zakłada prezerwatywę, bo według polskiego prawa za to byłby ukarany. Nie wiedza wynika z braku znajomości polskiego kodeksu karnego. To co się mówi o seksualizacji dzieci, gdyby ktoś się tak zachowywał, to by się zaraz za niego prokurator wziął. Dlatego to wynika z niewiedzy o tej edukacji.
W jakim wieku dzieci powinny rozpocząć edukację seksualną i dlaczego?
- Od jak najwcześniejszego, od przedszkola i edukacja powinna trwać przez całe życie, aż do śmierci. To co jest w domach seniora i w domach pomocy społecznej. Tam ci ludzie też się zakochują. Przeżywają dramaty jak zazdrość, rozstanie, brak akceptacji, albo przeżywają, że jest akceptacja wtedy zakochują się. To jest całe życie. Dlatego warto wiedzieć w jakim wieku co nas może spotkać. Dlatego edukacja powinna być stała. Mamy też pacjentów w wieku senioralnym, którzy mają swoje problemy. Przychodzą do nas z prośbą o poradę, dlatego edukacja jest przez całe życie.
Jeżeli małe dzieci nie będą się edukować w dziedzinie seksu to będą jakimiś inwalidami życiowymi?
- Brak edukacji seksualnej powoduje, że życie danego człowieka w zakresie seksu to tak jak z rzuceniem kostką do gry, nie wiadomo co wyjdzie. Jeżeli ta niewyedukowana osoba trafi na partnera wyedukowanego to dobrze. Albo jeżeli jest niewyedukowany, ale w środowisku w którym się wychowuje jest odpowiednie podjęcie do seksu to zyska. Albo jeżeli na przykład pojawi się jakiś problem, a trafi na dobrą poradę w Internecie, nie na jakiś hochsztaplerów to dobrze wyjdzie. To jest tak jak rzucenie kostką. Jeżeli trafi na osobę, która ma pewne oczekiwania, a jej wymagania nie będą zaspokojone, będzie duże rozczarowanie, to się rozleci związek. To jest dosłownie tak jak przypadek losowy. Dlatego jak ludzie mówią nas nikt nie edukował, a dobrze na tym wyszli, to akurat mieli szczęście. Inni nie mieli szczęścia, wylądowali u psychiatrów, psychologów, seksuologów w wyniku tej niewiedzy. To tak to wygląda. Wiedza promuje zdrowie, więc ułatwia życie. To tak jak w każdej dziedzinie. Wiedza na temat elektroniki, sieci, działania Internetu przydała się teraz w prowadzeniu zajęć dydaktycznych. Siedzę sobie w domu, wchodzę do sieci i mam wykład dla studentów, dla lekarzy. Po prostu działam. Gdybym nie miał tej wiedzy, to co by było? Siedziałbym i się męczył nie mogąc nic zrobić.
Co trzeba/ należy powiedzieć dziecku o jego seksualności?
- Całą prawdę, odpowiadać na wszystkie pytania, nie może tutaj być żadnego tabu. Dziecko naprawdę nie będzie nas pytało o ekshibicjonizm dorosłych, ani o życie seksualne chińczyków. Dziecko będzie pytało jak przyszedłem na świat, skąd się w ogóle wziąłem, co to znaczy miłość, jak w ogóle dochodzi do pojawiania się człowieka, skąd się biorą dzieci, na jakiej to dochodzi drodze, jaka jest różnica między płciami jeśli chodzi o budowę, do czego służy ta część ciała do czego tamta. To są takie standardy. Wszystko się kręci w zasadzie wokół 10-15 pytań. Nie jest to trudne żeby wszystko wyjaśnić dziecku.
